Адыги большое значение отдавали природе, данный факт хорошо заметен в множественности названий календарных месяцев. Известный доктор филологический наук Таов Хазеша Талиевич посвятил одну их своих работ изучению вопроса происхождения и распространенности тех или иных названий месяцев года. В таблице ниже приведен обзор собранного им материала.
Месяц |
по Ногмову Шоре |
по Мафедзову Сараби |
Современное использование | Другие варианты |
---|---|---|---|---|
Январь | ЩIымахуэку мазэ | ЩIымахуэку мазэ | ЩIышылэ | |
Февраль | ЩIымахуэкIэ мазэ | Мазае мазэ | Мазае | Мазэ хъуанэ, Мазэ ябгэ |
Март | Гъатхэпэ мазэ | Гъатхэпэ мазэ | Гъатхэпэ | Уэдыбэ, IутIыжыгъуэ |
Апрель | Гъатхэку мазэ | Мэллъхуэгъуэ мазэ | Мэлыжьыхь | Удзыпэ къэхъеигъуэ |
Май | ГъатхэкIэ мазэ | ВэнгъуэкIэ мазэ | Накъыгъэ | ВэнгъуэкIэ, ХакIуэ утIыпщыгъуэ |
Июнь | Гъэмахуэпэ мазэ | Гъэмахуэпэ мазэ | Мэкъуауэгъуэ | Напхъуэ |
Июль | Гъэмахуэку мазэ | Бадзэуэгъуэ мазэ | Бадзэуэгъуэ | |
Август | ГъэмахуэкIэ мазэ | ШыщхьэIу мазэ | ШыщхьэIу | |
Сентябрь | Бжьыхьэпэ мазэ | Iуэгъуэ мазэ | ФокIадэ |
Iуэгъуэ, гъубжэдэх мазэ |
Октябрь | Бжьыхьэку мазэ | Жэпуэгъуэ мазэ | Жэпуэгъуэ | Созэрэщ и мазэ |
Ноябрь | БжьыхьэкIэ мазэ | ЩакIуэуэгъуэ мазэ | ЩакIуэгъуэ |
ТхьэщIын, Мэкъу ишыжыгъуэ, Гъуэгыгъуэ, ТIы утIыпщыгъуэ |
Декабрь | ЩIымахуэпэ мазэ | Дыгъэгъазэ мазэ | Дыгъэгъазэ | Пхъэзей |
Таов Х.Т., Батырова Л.Х.
АДЫГЭ КАЛЕНДАРЬ
(махуэхэм, мазэхэм я цIэхэр)
Всего комментариев: 0